Hastalıklar Bakteriyel boğaz iltihabı (farenjit)

Streptokok farenjiti, genellikle boğaz ağrısı, yutma güçlüğü ve ateş olarak kendini gösteren bakteriyel bir boğaz iltihabıdır. Hastalık, streptokok grubundaki bakteriler tarafından tetiklenir. En yaygın tetikleyici streptococcus pyogenes bakterileridir.

Bu bakteriyel farenjit formu, yetişkinlerde çocuk ve ergenlere göre çok daha az sıklıkla görülür. Esas olarak kış ve ilkbaharda ortaya çıkar.

Bununla birlikte, boğaz iltihapları genellikle virüsler nedeniyle ortaya çıkar.

Boğaz enfeksiyonu bulaşıcıdır. Hasta olan insanlar, başkalarını korumak için insanlarla yakın temastan kaçınmalıdır.

Streptokok farenjitinin yaygın semptomları şunlardır:

• Boğaz ağrısı
• Yutma güçlüğü
• Ateş
• Şişmiş lenf düğümleri

Özellikle çocuklarda baş ağrısı ve karın ağrısının yanı sıra bulantı ve kusma da görülebilir.

Tipik olarak, şikayetler aniden ortaya çıkar. Şikayetlerin şiddetleri farklı olabilir ve birbirinden bağımsız olarak da ortaya çıkabilir.

Bakteriyel boğaz iltihabına, genellikle A streptokok grubundan bir bakteri olan streptococcus pyogenes patojeni neden olur. Bu bakteriler insandan insana bulaşır.

Hastalık genellikle hastayla doğrudan yakın temas sonucunda bulaşır. Patojenler örneğin öksürürken, hapşırırken veya konuşurken damlacık yoluyla bulaşabilir. Patojenlerin bulunduğu bu damlacık burun, ağız veya göz mukozasına ulaşırsa buradan hastalık kapılabilir.

Hastalık, kirli kapı kollarına veya oyuncaklara dokunmak gibi dolaylı temas yoluyla da bulaşabilir. Bu durum temas yoluyla enfeksiyon olarak da adlandırılır. 

Streptokok A çok nadiren yiyecek veya su yoluyla bulaşır.

Genel olarak, kışın ve ilkbaharda daha fazla insan streptokok farenjitine yakalanır.

En sık 5-15 yaş arası çocuklarda ve ergenlerde görülür. Çocuk ve ergenlerde görülen boğaz iltihaplarının yüzde 30'unun nedeni streptokok farenjitidir. Yetişkinlerde bu oran sadece yüzde 10'dur.

3 yaşın altındaki küçük çocuklarda streptokokların neden olduğu bakteriyel boğaz enfeksiyonu çok nadirdir.

Streptokoklara bağlı bakteriyel boğaz enfeksiyonu genellikle kendi kendine iyileşir ve çoğu semptom bir hafta sonra kaybolur.

Bununla birlikte, müteakip hastalıklar veya komplikasyonlar nadiren ortaya çıkabilir. Aşağıdakiler bunlar arasında sayılabilir:

• Bademcik iltihabı (tonsilit)
• Bademciklerde irin birikmesi (peritonsiller apse)
• Orta kulak enfeksiyonu
• Menenjit
• Akciğer iltihabı
• Kan zehirlenmesi (sepsis)
• Kalp iç zarı iltihabı (endokardit)
• Romatizmal ateş
• Böbrek iltihabı (glomerülonefrit)

Streptokoklara karşı etkili antibiyotik ilaçlarla tedavi uygulanması hastalık süresini biraz kısaltabilir. Antibiyotiklerle tedaviden sonra, en az 24 saat boyunca hiçbir belirti göstermezseniz artık bulaştırıcı olmadığınız anlamına gelir. Antibiyotiklerin ikincil hastalıkları ve komplikasyonları kesin bir şekilde önleyip önleyemediği kesin olarak kanıtlanmamıştır.

Streptokoklar tarafından tetiklenen boğaz enfeksiyonunun aşısı yoktur.

Ancak enfeksiyonu önlemek için herkesin alabileceği birkaç basit önlem vardır. Örneğin:

• Akut hastalığı olan insanlarla temastan kaçınmak
• Elleri sık sık ve dikkatli bir şekilde sabunla yıkamak
• Oyuncaklar veya kapı kolları gibi nesneleri düzenli olarak dezenfekte etmek

Romatizmal ateş gibi streptokok kaynaklı ikincil hastalık geçirmiş olan kişiler kendilerini korumak için ek önlemler alabilir. Enfeksiyonun tekrar ortaya çıkmasını engellemek için birkaç yıl boyunca önlem amacıyla antibiyotik alma konusunda doktora danışılabilir.

Doktorlar genellikle yalnızca şikayetlere bakarak boğaz iltihabına streptokokların neden olup olmadığını kesin olarak belirleyemez.

Bunun için boğaz sürüntüsü de alabilirler. Sürüntü ya hızlı streptokok testi kullanılarak yerinde incelenir ya da inceleme için bir laboratuvara gönderilir. Hızlı test negatif sonuç verirse, daha sonra laboratuvarda boğaz sürüntüsü tahlili yaptırmak faydalı olabilir. Bakteri tespit etmek bazı durumlarda mantıklı olsa da her zaman gerekli değildir.

Boğaz iltihabının bakterilerden kaynaklandığı durumlarda bile antibiyotik alınması zorunlu değildir. Doktorlar şikayetlere ve tıbbi geçmişe bakarak antibiyotik vermenin mantıklı olup olmayacağına karar verir.

Streptokoklara karşı genellikle tablet formunda penisilin veya amoksisilin kullanılır. Penisilin alerjisi olan insanlar için başka antibiyotikler de mevcuttur.

Genel olarak, semptomlar antibiyotik tedavisinin en geç üçüncü gününden itibaren kaybolur. Bununla birlikte, tabletleri doktorun yazdığı süre boyunca almanız önemlidir. Aksi takdirde enfeksiyon tamamen iyileşmeyebilir ve tekrar alevlenebilir.

Şiddetli ağrı veya ateş durumunda, parasetamol veya ibuprofen gibi ağrı kesiciler ve ateş düşürücü ilaçlar da alabilirsiniz.

Bazı insanlar sürekli tekrarlayan şekilde streptokok farenjitine yakalanırlar. Bu durumda ek olarak bademcikler de iltihaplanabilir (tonsilit). Bu sık sık oluyorsa veya şiddetli şikayetleriniz varsa bademciklerin cerrahi olarak alınması bazen bir seçenektir. Bademciklerin yalnızca bir kısmını almak da mümkündür.

Diğer önemli önlemler

Streptokok enfeksiyonu olan insanların ilk başta okul gibi kamu kuruluşlarına gitmesine izin verilmez. Bu, antibiyotik tedavisi başlayana ve en az 24 saat boyunca hiçbir semptom görülmeyinceye kadar geçerlidir. Bundan sonra, streptokok enfeksiyonu olan insanlar artık bulaşıcı olarak kabul edilmez. Antibiyotik almayan hastalar semptomları tamamen geçince en erken 24 saat sonra kamu kuruluşlarına gitmeye devam edebilir. Tedavi eden doktorun değerlendirmesi belirleyicidir.