Kronik ağrı

Ağrı, insanların tıbbi yardım almasının en yaygın nedenlerinden biridir. Şu durumlarda kronik ağrıdan söz edilir:

• Ağrı 3 ila 6 aydan daha uzun süre devam ediyorsa
• Bir yaralanma sonrasında tam iyileşme sağlanmasına rağmen ağrı devam ediyorsa

Ağrı bireyler tarafından çok farklı şekillerde algılanır ve sosyal ve psikolojik faktörlerden etkilenebilir.

Kronik ağrı hayatın her alanını etkiler ve yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Kronik ağrısı olan kişilerde genellikle kaygı, depresif ruh hali veya uyku bozuklukları gelişir.

Bu, ağrı algısı ve ağrı işleme sürecini olumsuz olarak etkileyip ağrıyı daha da şiddetlendirebilir.

Bu nedenle en etkili terapi, çeşitli ilaçlara ek olarak ilgili kişinin psikolojik ve sosyal durumunu da dikkate alan terapidir.

Ağrılar, kendilerini çok farklı şekillerde gösterir.

İç organlardaki ağrı, donuk, derin veya kramp benzeri hissedilme eğilimindedir. Çoğu zaman, tam olarak nerenin acıdığını söylemek mümkün değildir.

Kas-iskelet sistemindeki ağrı genellikle batan, çekilme hissi veren veya yakıcı ağrılardır ve yerini tespit etmek daha kolaydır.

Sinirlerin hasar görmesinden kaynaklanan ağrı, ani, şiddetli, karıncalanma ve uyuşma hissinin eşlik ettiği veya aşırı duyarlığa neden olan ağrılardır.

Özellikle yaşlı insanlar bazen acılarını tarif etmekte zorlanırlar. Genellikle "rahatsız" edici duygular veya "rahatsızlık "hissi veren şikayetlerden bahsederler.

Demans gibi hastalıkları olan kişiler, ağrılarını genellikle kelimelere dahi dökemezler. Ağrı belirtileri örneğin şunlar olabilir:

• acı çeken çarpık bir yüz ifadesi
• ağlama ve inleme
• ağrılı bölgeyi korumaya çalışma
• solunum zorluğu
• bilinç bulanıklığı

Kronik ağrıya, diğer şeylerin yanı sıra bir sinir sistemi işlevi bozukluğu, ağrı işleme sürecinde bozulma veya kronik iltihaplanma neden olur.

Genellikle kronik ağrı ile seyreden hastalıklar şunlardır:

• Artroz
• Bel sorunları
• Romatoid artrit
• Fibromiyalji
• Diyabet

Farklı nedenler farklı ağrı türlerine neden olabilir:

• Nosiseptif ağrı: Ağrı sinyalleri, ağrının algılanmasında önemli bir rol oynayan yapılar olan nosiseptörler tarafından iletilir. Tetikleyicileri örneğin yaralanmalar, yanıklar, böbrek taşları veya kalp krizidir.
• İltihaba bağlı ağrı: Dokudaki iltihaplanma sonucunda, iltihap haberci maddelerinin ağrı reseptörlerini uyarmasından kaynaklanır. Tetikleyicileri enfeksiyonlar veya otoimmün hastalıklardır.
• Nöropatik ağrı: Sinirlerin doğrudan hasar görmesinden kaynaklanır. Tetikleyicileri sinir yaralanmaları, sinir köklerinde hasar, diyabet gibi metabolik bozukluklar, alkol gibi hücre toksinleri veya zona gibi viral hastalıklardır.
• Merkezi ağrı: Beyin veya omurilikteki ağrı işleme sürecinin değişmesinden kaynaklanır. Beyin bu durumda, organik bir hasar olmamasına rağmen ağrı üretir. Örneğin fibromiyalji, huzursuz bağırsak sendromu veya kronik pelvik ağrı ile ortaya çıkarlar.

Ağrı bağımsız hale gelebilir. Böyle bir durumda, gerçek tetikleyici artık mevcut olmasa da ağrı devam eder. Uzun süreli ağrı ayrıca sinirleri daha hassas hale getirebilir, bu da ağrı uyaranlarını daha erken ve daha hızlı iletmelerine neden olur. Yeni sinir bağlantıları yoluyla daha sonra bir "acı hafızası" oluşturabilir.

Ek olarak, uzun süreli stres, ağrıyı daha erken veya daha yoğun hissetmenize neden olabilir.

Kronik ağrı riskini artıran bazı faktörler vardır. Örnekler:

• Kalıtsal yatkınlık
• Daha önce uygulanmış fakat yeterince etkili olmamış akut ağrı tedavisi
• Depresyon veya travma sonrası stres bozukluğu gibi ruhsal hastalıklar
• Olumsuz sosyal koşullar
• İleri yaş
• Ağrı kesicilerin, özellikle opioidlerin, uzun süreli kullanımı
• Alkolün kötüye kullanımı ve uyuşturucular

Gelişmiş ülkelerdeki her 10 kişiden yaklaşık 3'ü, 6 aydan uzun süren orta ila şiddetli ağrı yaşadıklarını bildirmektedir.

100 yaşlı kişiden en az 40'ı kronik ağrıdan şikayetçidir. En yaygın nedenler eklem ve sırt ağrılarıdır.

Çocuklar da kronik ağrı yaşayabilir.

Kronik ağrısı olan kişilerin yaşam kalitesi çoğu zaman belirli bir dereceye kadar sınırlı kalır. Tedavi ağrıyı hafifletmeye yardımcı olsa da, çoğu zaman tamamen ortadan kaldırılamaz.

Genellikle, ağrıyı azaltmak için tek bir ilaç yeterli değildir. Bu nedenle hastalar, genellikle artan dozlarda olmak üzere birkaç farklı ilaç alırlar. Bu da genellikle yan etkilere neden olur.

Örneğin çok fazla parasetamol almak ciddi karaciğer hasarına neden olabilir. Opioidler gibi güçlü ağrı kesicilerin düzenli kullanımı ilaç bağımlılığına yol açabilir.

Ayrıca opioidlerin aşırı doz alınması sonucunda hayati solunumun baskılanması da mümkündür. Bazen opioid alımının bir sonucu olarak aşırı duyarlı ağrı durumları da oluşabilir.

Temel olarak, önce ağrının kesin nedenini bulmak önemlidir. Bu amaçla röntgen, bilgisayarlı tomografi (CT) veya manyetik rezonans tomografisi (MRT) gibi görüntüleme yöntemleri kullanılmaktadır. Bazı kan değerleri de nedene dair ipucu vermektedir.

Bazen teşhis için sinir blokajı veya sinir iletim hızı ölçümleri kullanılır.

Ancak şiddetli ağrıda bile bir tetikleyici bulmak her zaman mümkün değildir.

Tedavi için ağrıyı tam olarak lokalize edebilmek ve değerlendirebilmek önemlidir. Bunu yapmak için doktor belirli sorular soracaktır, örneğin:

• Ağrı ne zaman ve nerede ortaya çıktı?
• Ağrılar nasıl hissediliyor?
• 1'den 10'a kadar bir ölçekte ağrı ne kadar kötü?
• Ağrı günlük aktiviteleri nasıl etkiliyor?

Doktorlar fiziki muayene ile, bedensel işlevlerdeki olası sınırlamaları belirler. Ruh hali, uyku kalitesi, ailevi veya mesleki stres ile ilgili sorularla, ağrı algısını etkileyen veya kronik ağrının bir sonucu olarak değişebilen eşlik eden durumları öğrenirler.

Mümkünse, kronik ağrı için çoklu tedavi uygulanmalıdır; yani sadece tıbbi tedavi değil, aynı zamanda psikoterapi, fizyoterapi ve mesleki terapi uygulanmalıdır. Tedavinin ağrı tedavisi konusunda uzmanlar tarafından yapılması idealdir. Sosyal tıp danışmanlığı da, kronik hastalığı olan kişiler için yararlıdır.

İlaçsız tedaviler

• Davranış terapisi danışmanlığı: Ağrıyla baş etmenin daha iyi bir yolunu bulmaya ve iyi bir gece uykusunu teşvik etmeye hizmet eder.
• Fiziksel aktivite ve egzersiz: vücut fonksiyonlarını iyileştirmek ve ağrıyı azaltmak için fizyoterapist rehberliğinde
• Akupunktur: hem lokal (yerel) sınırlı ağrı için hem de vücuttaki genel ağrılar için
• Beslenme danışmanlığı ve kilo verme: eğer ağrının gelişmesinde obezite rol oynuyorsa
• Yürüme yardımcıları, splintler veya ortopedik ayakkabılar gibi yardımcılar
• Periferik sinir stimülasyonu: Ağrı algısı, hafif elektriksel uyarılarla azaltılır. Kalıcı uyarı için küçük bir müdahale gereklidir.

İlaçlı tedaviler

• Lokal ağrı için lokal anestezi enjeksiyonları veya antienflamatuar ağrı kesiciler içeren merhem ve jeller
• Antidepresanlar, depresyonda olmasanız bile, ağrı algısını etkileyebildikleri için. Ağrının azalması, ilaca bağlı olarak ancak birkaç hafta sonra fark edilebilir hale gelebilir.
• Sinir hasarı nedeniyle yaşanan sinir ağrısı için epilepsi ilaçları (antiepileptikler)
• Kas spazmları ile ilişkili ağrı varsa kas gevşeticiler
• İbuprofen veya parasetamol gibi non-steroidal antienflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) grubundan antienflamatuar ağrı kesiciler, yalnızca ağrı semptomları akut bir şekilde alevlenirse alınmalıdır. Farklı bireylerde farklı etki gösterdikleri için farklı ağrı kesiciler denemek de fayda olabilir.
• Opioidler gibi güçlü ağrı kesiciler veya benzodiazepin grubundan sakinleştiriciler gibi beyinde ağrı işleme sürecini etkileyen ilaçlar yalnızca geçici olarak alınmalıdır.

Hangi terapötik önlemlerin alınacağına doktorla birlikte karar vermek her zaman en iyisidir. Sabır ve güvenilir bir doktor-hasta ilişkisi, kronik ağrının tatmin edici tedavisi için esastır.

Kronik ağrı uzun süreli tedavi gerektirir. Genellikle geçici olarak iyileşir ve ara sıra alevlenirler.

Kronik ağrısı olan kişilerin günlük yaşamdaki rahatsızlıklarla nasıl başa çıkacaklarını (ağrılarını nasıl etkileyip kontrol edebileceklerini) öğrenmeleri önemlidir.

Tıbbi ve terapötik uzmanların yanı sıra danışma merkezleri ve kendi kendine yardım grupları da destek sağlayabilir.

Nationale Kontakt- und Informationsstelle zur Anregung und Unterstützung von Selbsthilfegruppen (NAKOS) (Kendi kendine yardım grupları için teşvik ve destek ulusal iletişim ve bilgilendirme noktaları) web sitesinde bir bilgi bankası üzerinden uygun kendi kendine yardım seçeneklerini bulabilirsiniz.

Kronik ağrı hakkında ayrıntılı bilgi, Deutsche Gesellschaft für psychologische Schmerztherapie und -forschung e.V. (Alman Psikolojik Ağrı Tedavisi ve Araştırma Derneği) ve Deutsche Schmerzgesellschaft e.V.'nin (Alman Ağrı Derneği) web sitesinde bulunabilir.

Deutsche Hirnstiftung e.V. (Alman Beyin Vakfı) web sitesinde, çeşitli ağrı bozuklukları hakkında toplu bilgiler ile sık sorulan soruların yanıtlarını sunmaktadır.