Bakım sigortası: Bakıma muhtaçlıkta destek

Bakıma muhtaç olan ve günlük yaşamda artık kendine bakamayan herkes, profesyonel bakıcılardan, yakınlarından veya diğer gönüllü bakıcılardan destek almalıdır. Sosyal bakım sigortası, bakıma muhtaç kişileri ve bakıcılarını maddi olarak destekler. Bu yardıma bakım hizmeti denir.

İster yaşlılıkta, ister kaza sonrasında, ister hastalık veya sakatlık nedeniyle olsun, her insan hayatının bir döneminde bakıma bağımlı olabileceğinden, bakım sigortası zorunludur. Bu, Almanya'da ikamet eden herkesin bakım sigortası yaptırması gerektiği anlamına gelir.

Sağlık sigortasında olduğu gibi, yasal ve özel bakım sigortaları vardır. Ancak, hizmetler her iki sigortada da eşittir: Yasal ve özel bakım sigortalılar aynı hizmetlerden aynı miktarda yararlanma hakkına sahiptir. Özel sigortalıların sadece ayni yardım masrafları karşılanır. Bu, ödemeleri önce kendilerinin yapmak zorunda olduğu anlamına gelir.

Sosyal bakım sigortası, yaşamın farklı alanlarındaki kişilere, yardıma ihtiyaç duyduklarında mali destek sağlayan devlet sosyal sigorta sisteminin bir parçasıdır. Ana düzenlemeler bakım sigortası kanunu olan On Birinci Sosyal Kanunda (SGB XI) belirlenmiştir.

Bakım sigortası gerekliliğinin nedenleri

Prensip olarak, insan her yaşta bakıma muhtaç hale gelebilir. Bununla birlikte, olasılık yaşla birlikte artar. Somut olarak ifade etmek gerekirse bu, insanların 60 ile 65 yaşları arasında yaklaşık yüzde 2, 80 ile 85 arasında yaklaşık yüzde 23, 85 ile 90 arasında yaklaşık yüzde 45 ve 90 yaşından itibaren yaklaşık yüzde 71'inin bakıma muhtaç olduğu anlamına gelmektedir.

Almanya'da yaş ve aile yapısının çok değişmesiyle, bakıma muhtaç kişiler ve bakıcılar için sigorta sağlanması zorunlu hale geldiği için bakım sigortası 1995 yılında uygulamaya konmuştur.

Nüfusun ortalama yaşı yıllardır arttığından bakıma muhtaç insan sayısı da artmaktadır. Ayrıca günümüzde birçok ailenin ya çok az sayıda çocuğu vardır ya da hiç çocuğu yoktur. Bu çocuklar, yetişkinlikte çalıştıkları için veya mesleki hareketlilik nedeniyle genellikle ebeveynlerine veya bakıma muhtaç diğer aile üyelerine bakamazlar.

Bakım sigortasının bir amacı da sosyal yardımdaki yoğunluğu azaltmaktır. Eskiden, bakıma muhtaç kişilerin bakımı karşılayamaması durumunda bundan sadece sosyal yardım sorumluydu. Bu durum, yüksek bakım maliyeti nedeniyle giderek daha sık oluyordu. Sonuç olarak, sosyal yardım sağlayıcısı olarak belediyelerin üzerindeki yük gittikçe ağırlaşmıştı.

Bakım hizmetleri, Bakım Sigortası Yasası'nda belirtildiği gibi yalnızca bakıma muhtaç kişilere verilmektedir. Bu nedenle sigortalı kişiler bakım hizmetleri başvurusunda bulunmalıdır.

Sağlık nedenleriyle bağımsızlıkları veya fiziksel veya zihinsel becerileri kısıtlandığı için günlük yaşamın belirli alanlarında bakım desteğine ihtiyacı olan insanlar bakıma muhtaç olarak kabul edilir. Bu bakıma muhtaçlık durumu en az 6 aydır mevcut ve belirli bir şiddette olmalıdır.

Bakıma muhtaçlık olup olmadığı ve hangi seviyede olduğu bir bakım değerlendirmesinde belirlenir. Bakım derecesi, talep edilebilecek hizmetler için belirleyicidir. Derecelendirmeler, bakım derecesi 1'deki küçük bozukluklardan bakım derecesi 5'teki en ciddi bozukluklara kadar değişir.

Diğer bir şart ise, sigortalının son on yıl içinde en az iki yıl süreyle bakım sigortasına ödeme yapmış veya aile sigortası yaptırmış olmasıdır. Eğer durum böyle değilse, belirli koşullar altında sosyal yardım da devreye girebilir.

Bakım sigortası, evde veya bakım amaçlı paylaşılan evlerde yakınlar veya bakım servisleri tarafından bakımın yanı sıra yatılı bir tesiste bakım personeli tarafından bakım için çeşitli hizmetler sunar.

Bakım hizmetleri şunlar olabilir:

• Ayni bakım yardımı: Ayakta bakım hizmetinden veya ayakta tedavi destek hizmetinden yararlanmak için kullanılabilecek bütçe
• Bakım parası: Bakımın örneğin yakınlar ve gönüllü bakıcılar tarafından üstlenilmesi durumunda para yardımı
• Kombine ödenek: Bakım parası ile ayni bakım yardımının bileşimi
• Ek bakım: Bakıcı müsait olmadığında evde bakım sağlamak için bir bakıcı veya başka bir kişiyi işe alma bütçesi
• Kısa süreli bakım: Evde bakımın geçici olarak mümkün olmadığı durumlarda, bakıma muhtaç kişiyi kısa bir süre için bir tam yatılı bakım tesisinde ağırlamak için bütçe
• Yaşam ortamını belirli ihtiyaçlara uyarlamak için bakım hizmetleri ve hibeleri
• Ayakta bakım hizmeti sağlayan konut gruplarında birlikte yaşayan bakıma muhtaç kişiler için ek bir bütçe
• Evde bakımda dijital bakım uygulamalarının (DiPA) kullanımı ve desteklenmesi için bütçe
• Kısmi yatılı bakım tesisinde bakım ve destek (gündüz veya gece bakımı)
• Tam yatılı bakım tesisinde bakım ve destek
• Bakımı üstlenen yakınlar için sosyal güvenlik primleri ve kayıp maaş tazminatı gibi sosyal güvenlik yardımları (ücret ikame yardımları)
• Bakımı üstlenen yakınlar ve gönüllü bakıcılar için bakıcılık kursları
• Bakıma muhtaç kişiler ve bakımı üstlenen yakınlar için bakım danışmanlığı
• Günlük destek hizmetleri için ayni bakım yardımı için bütçenin bir kısmını kullanma hakkı
• Destek ödeneği: Bakımı üstlenen yakınlara destek için bütçe

Bakım sigortası yardımlarından kimlerin yararlanabileceği çeşitli faktörlere bağlıdır, örneğin:

• Bakıma muhtaç kişi nerede bakılıyor?
• Bakıma muhtaç kişiye kim bakıyor?
• Bakım derecesi nedir?

Kısmi maliyet sigortası

Bakım sigortası bir kısmi maliyet sigortasıdır. Bu, her hizmetin, gerçekten tüm bakım masraflarını karşılamayan belirli bir toplu ödeme içerdiği anlamına gelir. Bu miktarın ne kadar yüksek olduğu bakım derecesine bağlıdır.

Bu bağlamda genellikle kısmi performans sigortası ve kısmi kapsamlı sigortadan söz edilmektedir.

Ek bakım masrafları, bakıma muhtaç kişi veya yakınları tarafından karşılanmalıdır.

Kısa süreli bakım veya bir yatılı bakım tesisinde konaklama gibi hizmetler için örneğin konaklama, yemek ve yatırma masrafları kendi cebinizden ödenmelidir.

Ek sigorta

Kalan masrafların da karşılanabilmesi için, örneğin günlük ödenek sigortası veya bakım masrafı ek tarifesi gibi ek özel bakım sigortası yaptırmak mümkündür. Devlet, belirli ek bakım sigortalarının yapılmasını yıllık 60 avroluk bir ödenek ile teşvik etmektedir.

Tüketici merkezleri, ek özel bakım sigortası yaptırırken nelere dikkat edilmesi gerektiği konusunda bilgi verir.

Bakım için yardım

Kendi geliriniz ve mal varlığınız bakım masraflarını karşılamaya yetmiyorsa veya bakıma muhtaç kişinin sağlık ve bakım sigortası yoksa Sosyal Yardım Dairesi desteğine başvurabilirsiniz.

Hizmetlerin ve yardımların nasıl tasarlanacağı da kanunla düzenlenmiştir. Örneğin şunlar önemlidir:

• Karar özgürlüğü ve bağımsızlık hakkı
• İstek ve seçme hakkı
• Evde bakımın önceliği

Somut bir ifadeyle bu, bakıma muhtaç insanların günlük yaşamın temel alanlarında çok fazla yardıma ve desteğe ihtiyaç duysalar bile mümkün olduğunca kendi kararlarını verme ve insani koşullarda yaşama hakkına sahip oldukları anlamına gelir.

Bu nedenle tüm hizmetler, destek ve yardım, bakıma muhtaç kişinin becerilerini ve bağımsızlığını korumaya veya yeniden kazanmaya yönelik olmalıdır. Bakıma muhtaç kişiler mümkün olduğunca bakım planlamasına dahil edilmelidir. Onlara patronluk taslanmamalı veya saygı, mahremiyet, özgürlük ve güvenlik gibi temel hakları kısıtlanmamalıdır.

Bakıma muhtaç kişiler de belirli bir çerçevede nasıl, nerede ve kim tarafından bakılmak istediklerine kendileri karar verebilmektedir. Örneğin evde mi yoksa bir tesiste mi bakılmayı, profesyonel bakıcıların sizinle ilgilenmesini veya ailenizden, arkadaşlarınızdan veya mahallenizden birinin sizinle ilgilenmesini isteyip istemediğinizi seçebilirsiniz. Farklı bakım hizmetleri veya tesisleri arasında da seçim yapabilirsiniz.

Desteğin nasıl tasarlanacağına ilişkin talepler de dikkate alınmalıdır. Bu, aynı cinsiyetten veya kültürel açıdan hassas bakım arzusunun ve dini ihtiyaçların dikkate alınmasını içerir. Kendi dört duvarınız arasında bakılma arzusu, yatılı bakıma göre önceliklidir.

İstekler makul, ekonomik ve uygulanabilir ise yerine getirilmelidir.

Bakım tüzüğü

Bakıma muhtaç kişilerin hakları ayrıca örneğin Temel Kanun ve bakım hakkı gibi diğer kanun ve yönetmeliklerden oluşmaktadır.

Bakım tüzüğü bu hakları özetler, somut örneklerle açıklar ve olası kısıtlamaları da belirtir. Tüzük, bakım ve kendi kendine yardım için tüm sorumluluk alanlarından temsilciler tarafından hazırlanmıştır.

Zorunluluklar

Bakıma muhtaç kişiler bakım parası alıyorsa ve bakımları sadece yakınları tarafından yapılıyorsa, düzenli bakım danışmanlığı almak zorundadır. Aksi takdirde, bakım parası kesilebilir.

Bu danışmanlık hizmeti, evde bakımın kalitesini güvenceye almayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte bakıcılara, genellikle zorlu günlük bakım işlerinde bireysel destek sağladığı için de çok faydalıdır: Profesyonel bakıcılar, sırtı koruyarak hastayı kaldırma, ilaç yönetimi ve demanslı kişilere bakım ve destek gibi konularda ipuçları ve pratik talimatlar verir. Ancak diğer destek seçenekleri ve aile fertleri için bakım kursları hakkında tavsiyeler de danışmanlığın bir parçası olabilir.

Prensip olarak, Almanya'daki tüm insanlar sağlık sigortaları gibi bakım sigortasına da sahiptir: Yasal sağlık sigortalı (GKV) olanlar otomatik olarak sosyal bakım sigortasında da (SPV) sigortalıdır. Özel sağlık sigortası olan herkes, ek olarak özel zorunlu bakım sigortası (PPV) yaptırmak zorundadır.

Sağlık sigortasında olduğu gibi, bakıma muhtaçlık durumu için kendinizi sigortalamanın çeşitli yolları vardır.

Yasal sağlık sigortası

Yasal sağlık sigortasında (GKV) sigortalı olan herkes otomatik olarak sosyal bakım sigortasına (SPV) dahildir ve bu her zaman otomatik olarak sağlık sigortalı oldukları sigorta kuruluşundadır. SPV primi gelire göre hesaplanır ve çalışan ve işveren tarafından karşılanır.

Aile sigortası

Aile bireyleri, sağlık ve bakım sigortasının düzenli üyesi olan bir aile üyesi aracılığıyla sigortalı olur. Kendileri için bakım sigortası primi ödemezler.

Aile sigortasının ön koşullarından biri, birlikte sigortalanan kişinin aylık düzenli toplam gelirinin ayda 505 avroyu geçmemesidir. Minijob işlerinde çalışanlar için gelir sınırı aylık 538 avrodur (Tarih: Ocak 2024). Gelir limiti her yıl yılın başında değişir. Ayrıca, tüm müşterek sigortalı kişilerin ikametgahlarının ve fiilen yaşadıkları meskenlerinin Almanya'da olması gerekmektedir.

Aile sigortası ile ayrıca şu kişiler de sigortalanabilir:

• Nafaka hakkı sahibi çocuklar
• Aile sigortasına dahil olan çocukların çocukları
• Eşler
• Resmi kayıtlı hayat arkadaşları

İsteğe bağlı sigorta

Gönüllü olarak yasal sağlık sigortası yaptıran kişiler de sosyal bakım sigortasına prim ödemek zorundadır.

Bunun yerine özel bakım sigortası yaptırma seçeneğiniz vardır, ancak bunu isteğe bağlı sigorta yaptırdıktan sonraki ilk üç ay içinde yapabilirsiniz. Bu zorunlu sigortadan muafiyet geri alınamaz.

Özel sağlık sigortası

Özel sağlık sigortalılar, kendi seçtikleri bir sigorta şirketinden özel zorunlu bakım sigortası (PPV) yaptırmalıdır. Her aile üyesi için ayrı bir sözleşme yapılmalıdır.

Sigorta primi, diğer şeylerin yanı sıra, bireysel sağlık riskine göre hesaplanır. Özel sigortalı çalışanlar da işverenlerinden prim ödeneği alır.

Diğer birey grupları için zorunlu sigorta

Örneğin hastalık durumunda Federal Sağlık Yasası kapsamında olan veya bir dayanışma topluluğunun üyeleri de uzun süreli sosyal bakım sigortası yaptırmalıdır.

Sağlık ve bakım sigortası olmadan sağlanan hizmetler

Sağlık veya bakım sigortası olmayan kişiler, Sosyal Yardım Dairesinden bakım hizmeti alabilir.

Bakım sigortasının finansmanı ve ayrıca primler, prim ek ücretleri ve değerlendirme limitleri hakkında ayrıntılı bilgiye Federal Sağlık Bakanlığı üzerinden ulaşabilirsiniz.