Hastalıklar Kalp iç zarı iltihabı (endokardit)

Kalp iç zarının iltihaplanmasına endokardit denilir. Kalp iç zarı, kalbin içini kaplayan ince bir deridir. Bu deriye endokardiyum da denir. Kalp kapakçıkları da endokardiyumdan oluşur. Bu nedenle endokarditte genellikle kalp kapakçıklarında da iltihap görülür.

Çoğu durumda endokardit bakteri veya mantar gibi patojenler tarafından tetiklenir. Nadiren kanser veya otoimmün hastalıklar gibi ağır hastalıklar da endokardite yol açabilir.

Erken tanı ve tedavi, ciddi seyirleri ve komplikasyonları genelde önleyebilir. 

Patojenlerin tetiklediği akut endokarditte sıklıkla yüksek ateş ve titreme nöbetleri görülür. Bununla birlikte, iltihap sinsi bir şekilde başlayabilir ve daha uzun bir süre boyunca hafif ateşe neden olabilir.

Ek olarak, aşağıdaki gibi şikayetler görülebilir:

• Güçsüzlük
• Baş ağrısı
• Eklem ve kas ağrısı
• İştah kaybı, kilo kaybı, bulantı ve kusma

Ayrıca kalple ilgili sorunları gösteren semptomlar da oluşabilir. Aşağıdakiler bunlar arasında sayılabilir:

• Göğüs ağrısı
• Nefes darlığı
• Kalp dinlendiğinde duyulan olağan dışı kalp üfürümleri
• Hızlanmış kalp atışı
• Su tutma

Endokarditle bağlantılı inme gerçekleşmesi de mümkündür. İnme şu tür nörolojik şikayetlere yol açabilir:

• Duyusal bozukluklar
• Görme bozuklukları
• Yarı taraflı inme 
• Konuşma bozuklukları
• Ani şiddetli baş ağrısı

Hastalık ilerlerse diğer şikayetlerin yanı sıra ciltte aşağıdaki tipik belirtiler görünebilir:

• Osler nodülleri: parmaklar ve/veya ayak parmaklarında mercimek büyüklüğünde ağrılı, mavimsi-kırmızımsı nodüller
• Janeway lezyonları: Ellerde ve ayaklarda ağrısız, çok küçük, kırmızımsı deri lezyonları
• Peteşi: Genellikle vücudun bir kısmında kümeler halinde görünen toplu iğne başı büyüklüğünde kırmızı noktalar

Endokarditin nedeni, hemen hemen her zaman bakteriler, özellikle stafilokok, streptokok ve enterokok bakterileridir. En yaygın patojen bakteri Staphylococcus aureus'tur.

Nadiren candida ve aspergillus gibi mantarlar kalp iç zarı iltihabına yol açar. 

Nadir durumlarda trombositler, kan proteinleri veya bağışıklık sisteminin hücreleri kalp iç zarında ve kalp kapakçıklarında biriktiğinde de endokardit görülebilir. Bu, kanser veya otoimmün hastalıklar gibi diğer ciddi hastalıkların bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Kan pıhtılaşma bozukluğu da özellikle kalp kapakçığı hastalığı varsa kalp kapakçığında bu tür birikintiler oluşmasına katkıda bulunabilir.

Endokardit riskini artırabilecek çeşitli faktörler ve tıbbi durumlar vardır. Patojen kaynaklı endokardit için risk faktörleri arasında şunlar yer alır:

• hipertrofik kardiyomiyopati gibi doğuştan gelen veya edinilmiş kalp hastalıkları
• yapay kalp kapakçığı, kalp pili veya kalpteki diğer yapay malzemeler
• uzun süreli diyaliz tedavisi
• diyabet
• örneğin ilaç veya HIV/AIDS kaynaklı olabilen bağışıklık sistemi zayıflığı
• temiz olmayan iğnelerle uyuşturucu enjekte edilmesi
• kötü ağız ve diş hijyeni

Kan pıhtılaşma bozukluğu olan kişiler doğrudan patojen kaynaklı olmayan endokardite özel olarak yatkındır. Bu durum başka hastalıklarla ilişkili olarak da ortaya çıkabilir. Örneğin:

• kanser ve otoimmün hastalıklar
• kalıtsal kan pıhtılaşma bozuklukları
• kan zehirlenmeleri
• şiddetli yanıklar

Endokardit nadirdir: Sanayileşmiş ülkelerde, her yıl 100.000 kişiden yaklaşık 3 ila 10'u patojen kaynaklı forma yakalanır. Erkekler kadınlardan iki kat daha sık hastalanır. 

Akut endokardit durumunda, durum hızla kötüleşir. Daha hafif başlangıç (subakut) formu daha yavaş ilerler ve bu nedenle genellikle uzun süre fark edilmez. 

Endokardit zamanında keşfedilip tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara ve ölüm dahil geç etkilere neden olabilir. Enfeksiyöz endokardit nedeniyle hastanede tedavi gören 100 yetişkinden yaklaşık 25'i ya hastanede tedavi sırasında ya da uzun süreli etkilerden dolayı ölmektedir.

Patojen kaynaklı endokardit geçiren çocuklarda ölüm oranı daha düşüktür. Bu tür endokardit nedeniyle hastanede tedavi olan 100 çocuk arasından 5 ila 10 çocuk yaşamını yitirmektedir. 

Olası komplikasyonlar ve uzun vadeli etkiler şunları içerir:

• Kalp yetmezliği
• Kalp kapakçıklarında ağır fonksiyon bozukluğu
• Çoklu organ yetmezliğinin eşlik ettiği kan zehirlenmesi
• Şiddetli kardiyak aritmi, örneğin bir AV blok
• İnme gibi damar tıkanıklıkları veya 
  pulmoner emboli

Endokarditin başka hastalıklarda da görülebilen çok çeşitli semptomları olduğu için endokarditi teşhis etmek her zaman kolay değildir.

Görüşme sırasında doktor önce tıbbi geçmişi (anamnez) sorar ve endokardit için olası risk faktörlerini belirler. Bunlar, örneğin yapay bir kalp kapakçığını veya doğuştan gelen bir kalp hastalığını içerir.

Patojenlerin vücuda girmiş olabileceği operasyonlar veya diş tedavileri de önemli bilgiler sağlayabilir.

Fiziksel muayenede endokarditin diğer belirtileri bulunabilir. Bu belirtiler arasında kalp dinlendiğinde duyulan anormal gürültüler veya cilt ve tırnaklardaki değişimler yer alır.

Endokardit şüphesi varsa genellikle ekokardiyografi ve kan testleri yapılır.

Ekokardiyografi - "kalp ekosu" olarak da adlandırılır - kalbin ultrason muayenesidir. Bu, doktorun organın yapısını ve hareketini kontrol etmesini sağlar. 

Kan olası patojenler için incelenir. Laboratuvarda mevcut bakteri ve mantarların üreyebileceği kan kültürleri oluşturulur. 

Enflamasyonun başka belirtilerini bulmak için kandaki enflamasyon seviyeleri de ölçülebilir veya beyaz kan hücrelerinin (lökositler) sayısı belirlenebilir.

Ayrıca diğer belirtilerin yanı sıra kanda belirli antikorların veya pıhtılaşma faktörlerinin bulunması da endokarditin nedeni hakkında bilgi verir.

Bu tetkikler sonrasında doktor kesin tanı koyamaz ise röntgen, bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi ek görüntüleme işlemleri kullanılır.

Bakterilerin neden olduğu endokardit, antibiyotiklerle tedavi edilir. 

Hastalık mantar kaynaklıysa antifungal adı verilen, mantarlara karşı etkili belirli ilaçlar kullanılır. Antibiyotik veya antifungal ilaçlar genellikle birkaç hafta kullanılır ve damar yoluyla doğrudan kan dolaşımına verilir.

Bazen, örneğin kalp kapakçıkları iltihaplanma nedeniyle ciddi şekilde hasar görmüşse ve artık tam olarak işlevsel değilse ilaç tedavisi tek başına yeterli değildir.

Kalp yetmezliğini ve diğer komplikasyonları önlemek için cerrahi müdahale gerekmesi sık karşılaşılan bir durumdur. Ameliyat sırasında cerrah enfekte dokuyu çıkarır. Genellikle, hastalıktan etkilenen kalp kapakçığı yerine yapay kalp kapakçığı takılır. 

Başka hastalık kaynaklı endokardit geçiren kişilerde öncelikle ilk hastalık tedavi edilir. Ayrıca, kan pıhtısı oluşumunu önlemeye yönelik tedaviler de uygulanabilir. Bunun için genellikle heparin gibi antikoagülanların uzun süre kullanılması gerekir. Belirli koşullar altında, örneğin akut kalp yetmezliği durumunda, ameliyat gerekli olabilir. 

Tedavinin bitiminden sonra sizi tedavi eden doktor ultrason (ekokardiyografi) kullanarak kalbi muayene eder. Bu sayede kalbin durumu ve işleyişi kontrol edilebilir.

Ayrıca belirli kan değerleri ve beyaz kan hücrelerinin sayısı yine laboratuvarda belirlenir. Bu, iltihabın azalıp azalmadığını kontrol etmek için kullanılabilir. Bu takip ziyaretlerinin düzenli olarak yapılması önemlidir. 

Daha önce endokardit geçiren veya endokardit riski yüksek olan (ör. kalp kapakçığına daha önce müdahale edilmiş olan) kişilere cilt ve diş hijyenine dikkat etmesi önerilir. Düzenli diş kontrollerine gitmeleri de gerekir. Bazı cerrahi işlemlerden ve diş tedavilerinden önce, endokarditin tekrarını önlemek için doktora danışılarak bazı durumlarda önlem olarak antibiyotik alınması önerilebilir. Endokardit riski yüksek olan kişilerin örneğin ateş veya yorgunluk gibi belirtiler gördüğünde derhal bir doktora görünmesi gerekir.