Hastalıklar Kalp kası iltihabı

Kalp kasının iltihaplanması için kullanılan tıbbi terim miyokardittir. Kalp kası iltihabının çeşitli nedenleri olabilir. Genellikle bir virüs enfeksiyonunun sonucu olarak ortaya çıkar. Ancak iltihapla ilişkili olmayan nedenlerden dolayı, sistemik hastalıklarda veya ilaç/uyuşturucu madde alımından sonra da görülebilir. 

Enflamasyon, kalp kasının bir kısmı ile sınırlı olabilir veya tüm kalp kasını etkileyebilir. Etkilenen bölgeye göre farklı şikayetler görülür: Hiç şikayet görülmeyebilir, yalnızca hafif şikayetler görülebilir veya kalp yetmezliği, ağır kalp ritmi bozuklukları ya da hatta ani kalp ölümü ortaya çıkabilir.

En önemli önlem kalbi desteklemek ve aşırı yüklenmeden korumaktır. Bu, akut miyokardit durumunda kendinize çok dikkat etmeniz gerektiği anlamına gelir. Ayrıca ilaç kullanımı da mümkündür. 

Kalp kası iltihabı kalp yetmezliğine yol açabilir. Bazı durumlarda iltihap iyileşse bile bu tür kalp yetmezlikleri geçmeyebilir. Kalp fonksiyonunun mekanik olarak desteklenmesini ("yapay kalp") veya kalp naklini gerektiren durumlar nadirdir.

Akut kalp kası iltihabının belirtileri hastadan hastaya çok farklı olabilir, ciddiyet bakımından büyük ölçüde değişebilir ve hatta bazen hiç ortaya çıkmayabilir.

Olası şikayetler şunlardır:

• Göğüste ağrılar
• Hızlı yorulma, efor sırasında veya dinlenme sırasında nefes darlığı, bacaklarda şişme gibi kalp yetmezliği belirtileri
• Hafif çarpıntı veya şiddetli, bazen yaşamı tehdit eden kardiyak aritmiler
• Hızlı nabız
• Bayılma

Özellikle kalple ilgili şikayetler ortaya çıkmadan önce virüs enfeksiyonu belirtileri görülmüşse kalp kası iltihabı şüphesi değerlendirilir. Bu belirtiler arasında ateş, halsizlik, eklem ve kas ağrıları, kusma ve ishal yer alır.

Kalp kası iltihabının olası nedenleri çeşitlidir. Vakaların yaklaşık yarısında tam neden kesin olarak belirlenemez. En sık belirlenen tetikleyici virüs enfeksiyonudur.

Kalp kası iltihabı belirli patojenlerin enfeksiyonuyla ortaya çıkabilir. Bu patojenler arasında diğer seçeneklerin yanı sıra şunlar yer alır:

• Örneğin herpes virüsü tip 6, parvovirüs B19 (saçkırana neden olan patojen), koronavirüs SARS-CoV-2, adenovirüsler (solunum ve bağırsak hastalıklarının patojenleri), HIV virüsleri veya hepatit C virüsleri gibi virüsler
• Difteriye veya tüberküloza neden olan patojenler gibi bakteriler
• Tripanozomlar veya solucanlar gibi parazitler
• Mantarlar

Otoimmün hastalıkları da kalp kası iltihabına yol açabilir. Bu durumda yanlış yönlendirilen bağışıklık sistemi yanlışlıkla vücudun kendi kalp kası hücrelerine saldırır. Otoimmün hastalıkları arasında örneğin şunlar yer alır:

• Örneğin sarkoidoz ve sistemik lupus eritematoz gibi bağ dokusu hastalıkları
• Polimiyozit gibi iskelet kası hastalıkları
• Romatoid artrit gibi eklem hastalıkları

Kalp kası iltihabına neden olabilecek diğer durumlar:

• Aşırı alkol tüketimi
• Uyuşturucu kullanımı, örneğin kokain
• Bazı ilaçlar veya aşılar
• Böcek veya yılan ısırıkları
• Örneğin kanser tedavisi kapsamında uygulanabilen göğse verilen radyasyon

Kalp kası iltihabı genellikle herhangi bir şikayete neden olmadığından veya çok az şikayete neden olduğundan hastalığın sıklığını tam olarak belirlemek zordur. Dünya çapında her yıl yaklaşık olarak 100.000 kişiden 10'unun bu hastalığa yakalandığı tahmin edilmektedir.
Ortalama olarak 30 ile 45 yaş arası genç yetişkinlerde daha sık görülür. Bu hastalığa erkekler kadınlardan daha sık yakalanır.

Çocuklarda ise bu hastalık küçük çocuklarda ve ergenlerde daha sık görülür. Küçük çocuklarda erkekler ve kızların hastalığa yakalanma sıklıkları aynıdır. Ayrıca, 2 yaş altı küçük çocuklar için hastalığın ağır seyretmesi riski daha yüksektir.

Kalp kası iltihabının seyri öncelikle şikayetlerin nedenlerine ve şiddetine bağlıdır. Hiç veya neredeyse hiç şikayeti olmayan çoğu insanda kalp kasındaki iltihaplanma kendi kendine düzelir. Bazen kalp ritminde zararsız bozukluklar kalıcı olabilir.

Şiddetli kalp yetmezliği ve devamlı ağır kalp ritmi bozukluğu olan kişilerde ölüm riski daha yüksektir. Bu nedenle bazı hastalarda kalp fonksiyonunun mekanik olarak desteklenmesi ("yapay kalp") veya hatta kalp nakli gerekli olabilir.

Kalp kası iltihabı uzun sürebilir veya kronik olarak ortaya çıkabilir. Hastalık ilerledikçe, akut hastalık evresinden sonra kalp yetmezliği gelişebilir. Dolayısıyla kalp için düzenli takip muayeneleri gereklidir. Bazı kişiler kalp kası iltihabından sonra hızla iyileşir. Daha ağır vakalarda kişinin tamamen iyileşmesi aylar veya hatta yıllar sürebilir.

Yakın zamanda kalp kası iltihabı ortaya çıkan birçok kişi, bir veya iki hafta önce bir enfeksiyon meydana geldiğini bildirir. Bazı durumlarda, kronik bir enflamatuar hastalık yeniden alevlenmiştir.

Bununla birlikte, kalp kası iltihabını kesin olarak teşhis etmek için fizik muayene ve şikayetlerin tanımı yeterli değildir. Bu nedenle doktorlar ek muayeneler yapar.

Elektrokardiyogram (EKG) ile kalbin ne kadar sık ve ne kadar düzenli şekilde attığı gibi bilgiler edinilebilir. Kalp kası iltihabı varsa bu testte kalp ritmi bozuklukları gibi değişiklikler tespit edilebilir.

Kalbin ultrason taraması (ekokardiyografi) kalp kasının hareketlerini ve kalp kapakçıklarının fonksiyonunu değerlendirmeye yardımcı olur. Kan örneği testlerinde de kalp kası iltihabı olduğuna dair belirtiler bulunabilir. Bazı durumlarda göğüs kafesi röntgeni veya koroner arter hastalığı olmadığının kanıtlanabilmesi koroner arter radyografisi gibi diğer testler gerekli olur. Kalp manyetik rezonans görüntülemesi (MRT) de en önemli test yöntemleri arasında yer alır. Bu yöntem sayesinde cerrahi müdahaleye gerek olmadan kalp kasında iltihap veya skar gibi değişiklikler tespit edilebilir. Bazı tıp dernekleri MRT testini kalpten doku örneği alma (biyopsi) yerine kullanılabilecek eş değer bir alternatif olarak değerlendirmektedir.

Her kalp kası iltihabının ilaçlarla tedavi edilmesine gerek yoktur. En önemli önlem kalbi desteklemek ve aşırı yüklenmeden korumaktır. Bu nedenle, kalp kası iltihabının akut evresinde fiziksel olarak iyice dinlenmek gerekir. Bazı vakalarda 6 aya kadar süre boyunca spordan kaçınmak gerekir. Hastanın kendini fiziksel olarak zorlamaya ne zaman ve hangi ölçüde başlayabileceği konusunda hastayı tedavi eden doktora danışılmalıdır.

Kalp yetmezliği belirtileri varsa doktorlar kalbin çalışma yükünü azaltmaya yönelik ilaçlar reçete eder. Kalp yetmezliği, nadiren kalp fonksiyonunun mekanik olarak desteklenmesi ("yapay kalp") veya hatta bir kalp nakli gerekli olacak kadar şiddetli hale gelir.

Kalp ritmi bozukluklarında kalp ritmini normalleştirmek için ilaçlar kullanılabilir. Neredeyse hiçbir şikayete yol açmayan kalp ritmi bozuklukları bile yaşam tehlikesi oluşturabilir. Bu nedenle hastanın belirli bir süreliğine hastanede gözetim altında tutulması gerekebilir. 

Kalp kasındaki hareket bozuklukları, kalp karıncıklarında kan pıhtılarının oluşmasına neden olabilir. Bu tür kan pıhtıları kan damarlarını tıkayabilir. Bu durumda kanın pıhtılaşmasını engelleyen ilaçlar almak gerekir. 

Bazı durumlarda, örneğin bazı nadir hastalıklarda veya otoimmün hastalıklarında vücudun bağışıklık sistemini ilaçla baskılamak gerekebilir. 
Bazı virüslere karşı hedefli şekilde etki gösteren ilaçlar yalnızca belirli durumlarda faydalı olur.

Yalnızca belirli hastalık nedenlerinin söz konusu olduğu durumlarda kalp kası iltihabı hedefli şekilde tedavi edilebilir. Örneğin, iltihap uyuşturucu madde veya alkol nedeniyle tetiklendiyse bu maddelerden tamamen kaçınmak çok önemlidir.

Akut kalp kası iltihabı 100 vakadan 20'ye kadarında kalıcı kalp yetmezliğine yol açabildiği için hastalık sonrasında düzenli takip muayenelerinin yapılması önemlidir.

İlk kontrol muayenesi hastalığın şiddetine bağlı olarak akut evreden sonra 3 ila 6 ay içinde yapılmalıdır. Ardından genellikle en az dört yıl boyunca yıllık muayene önerilir. Kontrol muayenesinin ne kadar süre boyunca gerekli olacağı hastalığın seyrine ve kalp kasında tespit edilen hasara göre değişir. Bazı durumlarda bir yıl sonra tek seferlik muayene yapılması yeterli olurken diğer durumlarda yaşam boyunca kontrol muayenesi yapılması gerekebilir. Bu muayenelerde diğer tetkiklerin yanı sıra EKG, kan testleri veya kalpte ultrason taraması (ekokardiyografi) yapılabilir. 

Daha önce kalp kası iltihabı geçirmiş kişilerin yeniden hastalanma riski daha yüksektir. Bu nedenle uzun süreli tıbbi destek almak önemlidir.