Bakım Bakımı üstlenen yakınların yaşadığı zihinsel ve fiziksel zorluklar

2023 yılında, Almanya'da bakıma muhtaç kişilerin yaklaşık 10'da 9'unun bakımı evde yakınları tarafından yapılıyordu ve bunların yarısından çoğu bakım hizmetlerinden destek almıyordu.

Farklı yaş gruplarındaki, farklı yaşam evrelerindeki yakınlar bakımı üstlenip farklı zorluklarla yüzleşebilir.

Çoğu durumda, bakımı üstlenen yakınlar bakıma muhtaç olan yaşlılara bakmaktadır. Bu kişilerin bir bölümü çocuklara ve ergenlere bakmakla da yükümlü olabilir. Yardıma muhtaç çocuklarına bakan ebeveynlerin de çeşitli zorluklarla başa çıkması gerekir.

Bakımı üstlenen çok sayıda yakın ayrıca para kazanmak için çalışmaktadır. Ancak bakım işlerini ve çalışmayı aynı anda sürdürmek çok zor olabilmektedir. Bakım nedeniyle bir işte çalışma imkanının kısıtlanması ve bazı durumlarda hiç olmaması yer yer rastlanan bir durumdur.

Bakımı üstlenen yakınların önemli bir kısmı emeklilik yaşındadır veya kısmen bu yaşı geçmiştir. Genellikle bu kişilerin örneğin eşlerinin bakımıyla yakından ilgilenmesi gerekir. Aynı anda kendileri de yaşla birlikte gelen sağlık sorunlarıyla başa çıkmaktadır.

Çocuklar ve ergenlik çağındaki gençler de kronik hasta veya bakıma muhtaç olan aile yakınlarının bakımını kısmen üstlenebilir. Bu genç bakıcılar diğer alanların yanı sıra eğitim fırsatı bakımından dezavantajlı olabilir.

Bakım genellikle çok zaman ister: AOK Bilim Enstitüsünün 2023 yılında yaptığı ankette ana bakıcının bakıma haftada ortalama olarak 49 saat harcadığı bulunmuştur. Bakıma çok zaman ayırmak gerektiği için kişinin kendi ihtiyaçlarını karşılaması ve kendi ilgi alanlarıyla ilgilenmesi zor olabilmektedir.

Ayrıca bir kişiye bakmak kaldırma, yerleştirme ve yürürken destekleme gibi faaliyetler nedeniyle fiziksel olarak zorlayıcı olabilir. 2018 yılında yapılan bir araştırmada, yakınlarının bakımını üstlenen 10 kişiden 4'ünden fazlasında sırt veya eklem ağrısı şikayetleri olduğu ortaya çıktı. Bakımı üstlenen her 5 yakının 1'i, bakımın genellikle veya her zaman fiziksel sağlıklarını etkilediğini bildirdi.

Bakım psikolojik açıdan da zorlayıcı olabilir. Bakımı üstlenen yakınlar utanç, yas, stres, sosyal izolasyon ve çaresizlik hissedebilir. Ankete katılan bakıcıların yarısından fazlası öz değerlendirmelerinde depresyon belirtileri göstermiştir.

Yakınlarının bakımını üstlenenler, hem fiziksel hem de zihinsel olarak kendi sağlıklarına özellikle dikkat etmelidir. Aşırı zorlanmayı erken bir aşamada tanımak önemlidir: Bu sayede, zorlanmaların sağlık sorunlarına ve hatta ciddi hastalıklara dönüşmesini önlenebilir. Kendini iyi hisseden bir kişi başkalarıyla daha kolay ilgilenir.

Kendinizde aşağıdaki belirtilerden bir veya birkaçını fark etmeniz halinde dikkatli olun:

Fiziksel belirtiler

• Kas gerginlikleri
• Baş ağrısı, sırt ağrısı, boyun ağrısı, çene ağrısı veya omuz ağrısı
• Cilt sorunları
• Enfeksiyonlara yatkınlık
• Kalp ve dolaşım bozuklukları
• Kilo dalgalanmaları
• Mide ve sindirim sorunları
• Uyku bozuklukları veya olağandışı yorgunluk

Zihinsel belirtiler

• Gerginlik, huzursuzluk veya sinirlilik
• Hafıza ve konsantrasyon zorlukları
• Halsizlik veya huzursuzluk
• Ruh hali değişimleri
• Çaresizlik, karamsarlık, yalnızlık, korku, öfke, üzüntü
• Değersiz olma düşünceleri
• Aşırı ilaç, tütün, alkol ve diğer uyuşturucuların kullanımı 

Bu şikayetler, kesin olmasa da aşırı zorlanma işareti olabilir. Örneğin, yorgunluk aşırı çalışmadan kaynaklanabileceği gibi hipotiroidizmden de kaynaklanabilir.

Bu belirtilerden birini veya birkaçını fark etmeniz halinde, aile doktorunuza danışmalısınız.

Yardıma muhtaç kişilere bakmak ve onları desteklemek pek çok duygusal, psikolojik, fiziksel ve sosyal zorluğu olan, sorumluluğu yüksek bir iştir. Özellikle bakıcının desteklenmediği veya çok az desteklendiği durumlarda bu zorluklar bakım devam ettikçe artarak yüksek strese ve bunalmışlık hissine yol açabilir. Bakımı üstlenen yakınlarda diğer sorunların yanı sıra sağlık sorunlarına yol açabilen aşırı zorlanma riski söz konusudur.

Bakımı üstenen kişilerin yaklaşık olarak dörtte biri AOK Bilim Enstitüsünün 2023 yılındaki anketinde çok zorlandığını ve bakımla artık baş edemeyecek durumda olmadığını hissettiğini belirtmiştir.

Bakıcıların yardım alması ve destek araması özellikle önemlidir. Bunun için hangi seçeneklerin bulunduğunu, fiili destek bölümünde bulabilirsiniz.

Bu bölümde, yakınlarına bakanların zorlanma ile daha iyi başa çıkmak için kullanabilecekleri bazı stratejiler özetlenmiştir.

Bakış açısı değişikliği: Bakıma muhtaç kişinin gözünden görmek

Özellikle bakım sağlarken sık sık sabırsız, sinirli hatta öfkeli tepkiler veriyorsanız, bakıma muhtaç kişinin bakış açısından bakmanız size yardımcı olabilir.

Örneğin, kendinize şunu sorabilirsiniz:

• Örneğin susamış olsaydım ve … bunu ifade edemiyor olsam ne yapardım?
• Örneğin … yemek yerken veya yıkanırken … yardıma ihtiyacım olsaydı nasıl hissederdim?
• Örneğin, … birkaç kişiyle olan konuşmaları iyi takip edemiyor olsaydım beni ne mutlu ederdi?

Bu tür bakış açısı değişikliği ile, karşımızdaki kişiye karşı daha anlayışlı olabiliriz. Bu, birbirimizle etkileşim şeklimizi iyileştirebilir.

Karşılaşmaların işinize yaramasını sağlamak

Arkadaşlıklar değerli kaynaklardır. Yakınımızdaki insanlara bakım sırasındaki zorlayıcı durumları anlatmamız doğaldır. Ancak, özellikle konuştuğunuz kişi bu sorunu iyi ele almıyorsa bu zorlukları bir süreliğine arka plana itmek de yararlı olabilir. Bu durumda, bunun yerine size keyif veren konular hakkında konuşun. Zorlukları bir süreliğine unutmak iyi gelebilir.

Ruhsal dengenizi tekrar bulmanızı sağlayacak bir şeyler yapın

Bazıları koşuya çıkmayı, bazıları ise sinemaya gitmeyi sever: Yaratıcı ve aktif olmak için sevdiğiniz şeyleri hatırlamaya çalışın. Bu süre zarfında bakıcılık görevlerinizi devralacak birini bulabilirsiniz.

Hareket

Düzenli egzersiz yapmak, zihinsel ve fiziksel sağlığa katkıda bulunur. Bu, mutlaka yorucu, dayanıklılık gerektiren sporlar yapmanız anlamına gelmez: Haftada birkaç kez yapılan uzun yürüyüş, yoga dersleri veya diğer spor aktiviteleri zihinsel ve fiziksel dayanıklılığınızı artırmanıza yardımcı olabilir.

Gevşeme

Stresli bir günlük yaşam fiziksel ve zihinsel açıdan sürekli tedirgin hissetmenize yol açabilir. Devamlı stres zihinsel ve fiziksel şikayetlere yol açabilir. Aşırı zorlanmanın ilk belirtilerini fark ettiğinizde bilinçli gevşeme molaları vermek yararlı olabilir. Örneğin, gevşeme tekniği öğrenip bunu günlük yaşamda hedefli şekilde uygulayabilirsiniz.
Krizleri dayanıklılıkla atlatmak adlı makalede zihinsel dayanıklılığınızı güçlendirmeye yönelik daha fazla öneri bulabilirsiniz. 

Akut bir kriz durumunda yapabilecekleriniz

Gerginlik, anlaşmazlık veya olumsuz duygular çok güçlü hale gelirse, saldırgan davranış ve hatta şiddet gösterme riski ortaya çıkar. Böyle akut bir kriz halinde ne yapabilirsiniz? Mümkünse, kısa bir süre için bile olsa durumdan uzaklaşın.

Nefes alıp vermenize yoğunlaşın. Birkaç kez derin nefes alıp verin. Gördüklerinize, duyduklarınıza ve bedeninizde hissettiklerinize dikkat edin. Rahatlayamıyorsanız, 10'dan 0'a kadar yavaş ve yüksek sesle geri saymak yardımcı olabilir. Tamamen bilinçli olarak küçük yudumlarla bir bardak su veya çay içebilirsiniz. Kendinizi aşırı gergin hissediyorsanız bir topu elinizle güçlü şekilde sıkabilir veya bir yastığa vurabilirsiniz. 

Bu tür durumlarda konuşabileceğiniz bir veya birkaç kişi olması da yardımcı olabilir. Bu kişiler, akut kriz durumlarınızda bakım işlerinizi de üstlenebilir.

Bundesarbeitsgemeinschaft der Senioren-Organisationen e.V. (BAGSO) (Yaşlı Organizasyonları Federal Çalışma Birliği Derneği) ve Zentrum für Qualität in der Pflege (ZQP) (Bakımda Kalite Merkezi) kurumunun rehberlik hizmetlerinden, başa çıkma stratejileri konusunda ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.

Ayrıca, ZQP portalında bakımda şiddet konusunda bilgiler de bulabilirsiniz.

Psikolojik olarak zorlanan bakıcılar için yararlı olabilecek çeşitli seçenekler vardır:

Bakım yapan diğer yakınlarla görüş alışverişinde bulunabilirler

Birisi tarafından anlaşıldığını hissetmek rahatlatıcı olabilir. Yakınlarına bakan insanlar genellikle benzer deneyimler yaşamıştır. Endişelerinizi, sorunlarınızı ve duygularınızı çok daha iyi anlayabilirler. Örneğin, hasta yakını gruplarında benzer deneyimlere sahip insanları bulabilirsiniz.

Hasta yakını grupları ve kendi kendine yardım grupları için Almanya çapında bir veri tabanı, Nationale Kontakt- und Informationsstelle zur Selbsthilfe (NAKOS) (Kendi kendine yardım için ulusal iletişim ve bilgilendirme merkezi) tarafından sağlanmaktadır.

Demanslı kişilerin bakımı yakınlarını belirli zorluklarla karşı karşıya bırakır. Deutsche Alzheimer Gesellschaft e. V. (Alman Alzheimer Derneği) web sitesinde de yakınlar kendi kendine yardım grupları ve hasta yakını grupları arayabilir.

Günlük ve online danışmanlık: Yazarak rahatlama

Bazen stresli deneyimleriniz hakkındaki düşünce ve duygularınızı yazmak yardımcı olabilir. Bu sayede düşüncelerinizi düzenleyebilir, yaşadıklarınızla aranıza mesafe koyabilir ve duygularınızı yoluna koyabilirsiniz. Bakıcılar için online danışmanlıktan faydalanmanız halinde, deneyimli psikologlara yazabilir ve cevap alabilirsiniz.

Bu tür bir danışmanlık hizmetini örneğin ÜBERLEBEN gGmbH şirketine ait psikolojik online danışmanlık pflegen-und-leben.de web sitesinde bulabilirsiniz. 

Akut bir kriz anındaysanız

TelefonSeelsorge (Telefonla ruhsal destek) merkezini arayın. Burada, 0800 - 111 0 111 veya 0800 - 111 0 222 numaralarını ücretsiz olarak ve günün her saatinde arayarak danışmanlık hizmeti alabilirsiniz.

Bakıma muhtaç kişiye karşı saldırgan hatta şiddet içeren davranışlar sergilemekten korkuyorsanız bakımda telefonla kriz danışmanlığı üzerine uzman bir merkeze müracaat edebilirsiniz. 

Bakımı üstlenen çocuklar ve ergenler "Nummer gegen Kummer" (Tasalanma, Ara) çocuk ve ergen hattını kullanabilir. Bu hatta pazartesiden cumartesiye 14.00 ile 20.00 saatleri arasında 116 111 üzerinden erişebilirsiniz.

Psikoterapinin size yardımcı olup olmayacağını merak ediyorsanız

Bu konu hakkında aile doktorunuza danışın. Veya Bundespsychotherapeutenkammer (Federal Psikoterapistler Odası) kuruluşunun "Wege zur Psychotherapie" (Psikoterapiye Giden Yollar) web sitesinde böyle bir terapinin size fayda sağlayıp sağlamayacağını öğrenin. Kassenärztliche Bundesvereinigung'un (Federal Yasal Sağlık Sigortası Hekimleri Birliği) doktor arama hizmeti (116 117 telefon numarası) ile bölgenizdeki psikoterapistleri arayabilir ve doğrudan iletişime geçebilirsiniz. Doktor sevki gerekli değildir. 

Vücudunuzu bakım görevlerinden kaynaklanan hasarlardan korumak konusunda üç şey yardımcı olabilir:

Bilgi ve beceri

Bakım yapan hasta yakınları, her gün bir insana bakım yapma zorunluluğu ile karşı karşıya kalmaktadır. Bir insanın tekerlekli sandalyeden yatağa ya da arabaya en iyi nasıl geçirilebileceğini nereden bilebilir? Bu gibi işler, belki bir süreliğine sezgisel olarak oldukça tatmin edici bir şekilde halledilebilir. Ancak belirli el hareketlerini ve kaldırma tekniklerini bilmiyorsanız uzun vadede ağrılar veya bel sorunları gibi fiziksel sorunlar yaşama riskiniz vardır. Bu nedenle gerekli bakım bilgilerine sahip olmak yakınların günlük bakımını kolaylaştırabilir.

Sizin için önemli olan konuyla ilgili eğitimler veya bakım kursları hakkında bilgi almak için yasal veya özel sağlık veya bakım sigortası şirketinize danışın. Bu tür eğitimlerin veya bakım kurslarının masrafını genellikle bakım sigortaları üstlenir.

Bakım uzmanlarının gerçekleştireceği danışmanlık ziyaretleri de bakımı iyileştirecek ipuçları almanıza yardımcı olabilir. Bakım parası alan kişiler için bu tür danışmanlık ziyaretleri zorunludur. Bakım derecesi 1 olan bir kişiye bakanlar bu imkandan dilediği zaman yararlanabilir.

Yardımcı araçlar ve bakım araçları

Hastaları kaldırmayı, döndürmeyi veya desteklemeyi önemli ölçüde kolaylaştıran bazı araçlar bulunmaktadır. Bunlar örneğin bir döner platform, bir konum değiştirme yardımcısı, bir kayar mat veya bir kayar altlıktır. Ayrıca, konum değiştirme ve kaldırma işlemlerini gerçekleştirebilen insan kaldıraçları da vardır. Bu tür yardımcı bakım ekipmanları bakımı destekleyebilir. Sağlıkla ilgili engelleri kaldırmaya yönelik farklı yardımcı ekipmanlar da vardır. Yürüteçler veya özel çatal bıçaklar bu ekipmanlara örnek olarak verilebilir. Bu araçların kullanımı için bakıma muhtaç kişi ile de görüşerek onayını almanız önemlidir.

Fiziksel destek

Belki akrabalarınızı veya tanıdıklarınızı örneğin ağır kaldırma gibi fiziksel olarak zorlayıcı işlere daha sık dahil edebilirsiniz. Bakım kursları da yararlıdır: Bu kurslarda uygun becerileri ve teknik bakım yardım araçlarının nasıl doğru şekilde kullanılacağını öğrenebilirsiniz.

Bakım yapan hasta yakınlarının kendilerini yalnız ve çaresiz hissetmeleri, zihinsel ve fiziksel zorlanma riskini artırır. Bu nedenle destek almak önemlidir.

Öte yandan, bakım ve destek üzerindeki kontrolü ve sorumluluğu başkasına vermek, bakımı üstlenen yakınlar için zor olabilir. Bunun çeşitli nedenleri olabilir. Bunun bir nedeni, bakıma muhtaç kişinin destek sunan diğer kişileri veya tesisleri reddettiği için yakının kendini suçlu hissetmesi olabilir.

Bakımı üstlenen yakınların bundan bağımsız olarak ne kadar zorlanmayı kaldırabildiğini bilmesi ve bu sınırı aşmaması önemlidir. Bu nedenle bakım sizi aşırı zorlamaya başlamadan önce destek alın.

Seçenekler şunlardır:

• Bakım kursları ve eğitimi
• Profesyonel bakım danışmanlığı
• Profesyonel bakım hizmetleri
• Kısa süreli bakım
• Gündüz ve gece bakım hizmetleri
• Ek bakım

Yerel danışma merkezleri, Zentrum für Qualität in der Pflege (Bakımda Kalite Merkezi) web sitesinde bulunabilir.

Federal Aile Bakanlığı'nın bakım hattı "Wege zur Pflege" (Bakım yolları) da danışmanlık hizmeti sunmaktadır: Bu hizmete pazartesiden perşembeye 09.00 ile 16.00 saatleri arasında 030 20 17 91 31 üzerinden erişebilirsiniz.

Bakımı üstlenen yakınlara yönelik, günlük yaşamda bakımla ilgili belirli soruları ele alan, ücretsiz ve reklamsız bir rehbere Zentrum für Qualität in der Pflege (Bakımda Kalite Merkezi) (ZQP) üzerinden erişebilirsiniz.

Gönüllü yardım hizmetleri

Örneğin Netzwerk pflegeBegleitung (Bakım Refakati Ağı) ile gönüllü yardımcılar bulabilirsiniz.

Bakıma muhtaç insanlarla tatil

Bakıma muhtaç kişilerin ve yakınlarının ihtiyaçlarına göre hazırlanmış tatil imkanları mevcuttur.

Örneğin Urlaub & Pflege e.V. (Tatil ve Bakım) derneğinden bilgi edinebilirsiniz.

Özellikle bakıma muhtaç çocuklar ve ergenler için:

Pausentaste web sitesi, bakıma muhtaç çocuklar ve ergenler için fiili ve psikolojik destek hakkında bilgiler sunmaktadır.